Op reis met een boek #2: Dresden

In 'Tot het bittere einde' beschrijft Victor Klemperer het leven onder het naziregime in de Duitse stad Dresden. In 1933 leidt de hoogleraar van joodse komaf nog een comfortabel leven, in de jaren die volgen wordt zijn beweegruimte steeds kleiner. Nazi-Duitsland is een wurgende deken, het beruchte bombardement van 1945 is vreemd genoeg zijn redding.

Voorjaar 2019 reed ik met de trein vanaf Zwolle in een halve dag naar Dresden. Een ontspannen rit door knalgele koolzaadvelden.

Dresden ademt geschiedenis. En dat wordt vandaag de dag graag uitgedragen. Maar er is toch iets bijzonders aan de hand. Dresden afficheert zichzelf als Elbflorenz: Het Florence aan de Elbe. Het is een stad die rechtstreeks uit de achttiende eeuw in onze tijd lijkt overgezet. Maar alle mooie gebouwen die je ziet, zijn herbouwd, vaak zeer recent. In 1945 is vrijwel het gehele, fraaie centrum in puin gelegd. In de DDR-periode die volgde bleef veel braak liggen. De ruïne van de Frauenkirche bleef zelfs onaangetast, als een voortdurende aanklacht tegen het kapitalistische westen. Nu staat de kerk te pronken alsof er nooit iets mee gebeurd is. 

De kerk is het hoogtepunt van een prachtig centrum, waar je regelmatig verrast wordt bij het omslaan van een straathoek.

 Het historische verhaal dat verteld wordt is dat van de eeuwen voor 1945. De tijd van de Saksische koningen, de tijd waarin de stad er Europees gezien toe deed.

Maar ik was vooral op zoek naar het verhaal van het bombardement in 1945 en naar de DDR-periode. Over het bombardement (de foto hieronder toont een deel van de verwoesting) bezocht ik een indrukwekkende tentoonstelling, waar op een Panorama Mesdagachtige manier de gruwelijke impact getoond wordt. Zeer indrukwekkend, maar ook dubbel. Dit museum ligt ver weg van het centrum, in een voormalige gasfabriek. En het is een tijdelijke tentoonstelling, een deel van het jaar is deze ruimte geweid aan, daar gaan we weer, Elbflorenz.

De DDR is door de hele stad nog goed te zien in de indrukwekkende flats uit die tijd, al zijn die, gelukkig voor de bevolking, bijna allemaal opgeknapt en in pastelkleuren geschilderd. Maar de toerist zonder historisch besef kan moeiteloos over deze geschiedenis heen stappen. In Berlijn is dat stukken moeilijker.  

Bij Dynamo Dresden waart de Oost-Duitse geest misschien nog wel het sterkste rond. 'Ost! ost! ostdeutschland!', scandeerden de fanatieke Dynamo Ultras na provocaties uit het vak van bezoekende fans uit Hamburg. Hieronder een filmpje van de hartstochtelijk gezongen liefdesverklaring, gemaakt tijdens een ander duel.

Mijn psychologie van de koude grond bracht me, onderweg terug naar Nederland, tot de conclusie dat de Dresdners de afgelopen 80 jaar misschien wel zoveel ellende hebben meegemaakt, dat ze tegenwoordig liever met een boogje om die historische gruwelen heen lopen. Ze kijken liever terug op glorieuze tijden, de ellende komt later misschien nog wel.